HHNK werkt aan handreiking toekomstbestendig ontwikkelen

De woningbouwopgave is groot: alleen al in Noord-Holland ligt de doelstelling op 183.600 nieuwe woningen voor eind 2030. Ook Noorderkwartier moet flink aan de bak. Daarbij wordt water en bodem sturend voor ruimtelijke plannen: door op voorhand de juiste keuzes te maken, kan schade door te veel of te weinig water worden voorkomen. Voor gebiedsontwikkeling betekent dit bijvoorbeeld: bij voorkeur kiezen voor hogere plekken die niet kunnen overstromen, waar water goed is vast te houden, te bergen en af te voeren, en waar de bodem stevig is. Geen sinecure, want de meest geschikte gebieden zijn vaak al bebouwd. Of nieuwbouw is er om andere redenen juist ongewenst, zoals in de duinen. Hoe breid je tegen die achtergrond de woningvoorraad uit, rekening houdend met waterveiligheid, wateroverlast, bodemdaling, waterkwaliteit en drinkwaterbeschikbaarheid? Deze vraag ligt op tafel bij alle organisaties die hierin een rol hebben, van projectontwikkelaars tot gemeenten, provincie en waterschappen.

Goed beslagen ten ijs
Diana van Soest, projectleider watersystemen bij HHNK: “Om tot een klimaatadaptieve omgeving te komen, is gebiedsbrede samenwerking heel belangrijk. Bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zitten wij dan ook graag al in een vroeg stadium goed bij de initiatiefnemers aan tafel om hierover vanuit onze rol mee te denken. Dit is ook waar de handreiking die we in de maak hebben, in eerste instantie voor bedoeld is: het is een instrument voor onze regioadviseurs om in die gesprekken goed beslagen ten ijs te komen. Om te kunnen laten zien wat voor maatregelen nodig en mogelijk zijn om in de praktijk tot een toekomstbestendige omgeving te komen.” 

Ontwerprichtlijnen
De handreiking borduurt voort op de basisveiligheidsniveaus zoals die door de provincie en Metropool Regio Amsterdam zijn vastgesteld, en op de advieskaarten van HHNK. “Die advieskaarten zijn een regionale uitwerking van het Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving”, vertelt Martijn Steenstra. Hij is senior adviseur bij adviesbureau Sweco, dat HHNK bij de ontwikkeling van de handreiking ondersteunt. “Ze geven aan de hand van geschiktheidsklassen meer duidelijkheid over waar er gebouwd kan worden met het oog op risico’s rondom waterveiligheid, wateroverlast, bodemdaling en drinkwater. In de handreiking gaan we een stap verder, door verschillende geschiktheidsklassen te koppelen aan ontwerprichtlijnen in lijn met de Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving. Dus stel: je hebt een locatie die minder geschikt is, wat voor extra inspanningen vraagt dat dan van ontwikkelende partijen als die daar toch willen gaan bouwen?”

Inspiratiebeelden
Onderdeel van de handreiking zijn ‘principeschetsen’ voor vier typen landschappen die in Noorderkwartier relatief veel voorkomen: zeekleipolders, droogmakerijen, zand- en veengebieden. “Daarvoor hebben we uitgetekend hoe de ontwikkeling van zo’n gebied eruit zou kunnen zien”, zegt Martijn. Hij neemt een veengebied als voorbeeld dat bij een overstroming twee meter onder water kan komen te staan. “Dan kun je beter geen verblijfsruimtes zoals kelders onder het maaiveld aanleggen”, zegt hij. “Het is ook handig om er compact te bouwen, zodat je relatief weinig hoeft op te hogen, en er bij de inrichting van de tuinen rekening mee te houden dat die kunnen onderlopen.” Het mag duidelijk zijn dat bouwen op minder geschikte bodem om behoorlijke investeringen kan vragen. Diana: “Voor projectontwikkelaars zal het altijd een uitdaging zijn om binnen hun budget toch aan de vereisten te voldoen. Met de handreiking dragen we hiervoor ideeën aan in de vorm van uitvoerbare, bewezen maatregelen.”

Perfecte mix
Coen Kuijpers, die als gebiedseconoom bij BPD bij veel nieuwbouwprojecten in Noord-Holland betrokken is, staat alvast open voor suggesties van HHNK. “Wij zien woningbouw als aanjager van de ontwikkeling naar een groenere en klimaatadaptieve omgeving. Vanuit die visie benaderen we gebiedsontwikkeling meer en meer vanuit de ondergrond. In plaats van te starten met een stedenbouwkundig ontwerp voor een stuk grond, kijken we eerst: waar zitten we? Wat zijn de gebiedskenmerken? Wat is hier nodig? Op basis daarvan bepalen we de bestemming en geven we de ontwerpers kaders mee. En in plaats van dat we plannen pas laten toetsen als ze klaar zijn, gaan we graag in een vroeg stadium in gesprek aan met gemeenten én waterschap over integrale ontwikkeling en welke ambities we daarbij hebben. Om samen te komen tot een optimaal plan voor déze situatie, een perfecte mix waarin alle belangen zijn meegenomen. Van groen tot parkeren, beheer en betaalbaarheid. Dat wordt het misschien niet altijd op alle vlakken een 10, maar een 8 gemiddeld is ook al hartstikke goed.”