“Eigenlijk gaat het om een forse uitbreiding van de bergingscapaciteit die er al was”, vertelt Maarten Poort, programmamanager watersystemen bij HHNK. “Om wateroverlast in de Philisteinsche Polder en de Damlanderpolder te beperken, hebben we in 2016 al een polderberging van 60 hectare aangelegd op het zuidelijke deel van het vliegveldterrein. Technisch gezien was het relatief eenvoudig om hiervan een boezemberging te maken waar water uit wel tien polders naar afgevoerd kan worden. We hoefden alleen aan de noord- en oostkant een dijk aan te leggen om de ‘badkuipranden’ rond het gebied te sluiten en een groot inlaatwerk te bouwen.” 

Oog voor diverse belangen
Behalve in het bouwen zaten de inspanningen vooral in de voorbereiding en de afstemming. Hierin trok HHNK deels samen op met de gemeente Bergen, onder andere in het vergunningentraject. Ook de provincie, die eigenaar is van het terrein, was uiteraard nauw betrokken. Net als bewoners, ondernemers zoals bollentelers, en natuur- en milieuorganisaties. Pieter Korstanje, beleidsmedewerker natuur en landschap bij de BUCH: “Het gebied heeft verschillende functies. Het is naast waterberging bijvoorbeeld ook natuurgebied. Er worden honden uitgelaten, schapen geweid. Bovendien heeft het terrein, dat nog maar vlak voor de Tweede Wereldoorlog als militair vliegveld in gebruik werd genomen, een cultuurhistorische waarde. Des te belangrijker is het dat je wat je doet, gebeurt met respect en oog voor het landschap, de cultuurhistorie en de ontstaansgeschiedenis. Daar hebben we met z’n allen naar gekeken, elk door zijn eigen bril. Maar we zijn er goed en snel uitgekomen.”

Alle ballen op de boezem
Bij die snelle overeenstemming speelde mee dat nut en noodzaak van dit project voor iedereen helder was. De extreme buien in juni 2021 onderstreepten dit. Toen viel er in korte tijd gemiddeld 140 mm in een gebied van zo’n 50.000 hectare. Maarten: “In zo’n situatie is de boezem de ruggengraat van het watersysteem. Alle polders voeren maximaal water af, de noodpompen van het hoogheemraadschap en de trekkerpompen van de boeren in het gebied draaien op volle toeren, het duinenmassief voert regenwater in vrij verval af naar de boezem. In 2021 liep het water uit de duinen over de randen van de boezem de Sammerspolder in en verderop moest het gemaal van de Baafjespolder 9 uur lang uit omdat het water in de boezem te hoog kwam. Met de nieuwe boezemberging hebben we de kans dat zich dit herhaalt, enorm verkleind. Het is een noodventiel voor een heel groot gebied dat in noodsituaties kan helpen het water zo snel mogelijk van de akkerlanden af te krijgen.”

Puntjes op de i
Tijdens de opening op 8 september ging de inlaat even open, om te demonstreren dat het systeem werkt. Verder is het noodventiel gelukkig nog niet nodig geweest. “Wel gaan we voor het eind van het jaar nog een test doen, waarbij we watermonsters nemen”, vertelt Maarten. “Aan de hand van het bezinksel in die monsters onderzoeken we de waterkwaliteit van het water dat het gebied in stroomt. En wat het effect daarvan op lange termijn zou kunnen zijn. Daarnaast wordt, met de provincie als trekker, in Weise polders onderzocht of het peilbeheer in de waterberging geoptimaliseerd kan worden met het oog op natuurdoelen. Op die manier snijdt het mes aan twee kanten: we beschermen het achterland tegen wateroverlast en dragen tegelijkertijd bij aan een veerkrachtige natuur.”