Sinds de invoering van de Waterwet in 2009 liggen vergunningverlening, toezicht en handhaving voor lozingen niet meer bij de waterschappen, maar bij gemeenten. Die besteden dit vaak weer uit aan omgevingsdiensten. Die constructie maakt het ingewikkeld om in beeld te krijgen hoe die lozingen bij elkaar optellen in het afvalwatersysteem, maar bijvoorbeeld ook om incidenten met illegale lozingen tot de bron te herleiden. “Dat brengt grote risico’s met zich mee voor de waterkwaliteit”, zegt Marjan Leijen, bestuurder bij HHNK. “Dat speelt in het hele land en ook bij ons. Gemeenten, omgevingsdiensten, Rijkswaterstaat, provincie en hoogheemraadschap hebben hierin elk een eigen verantwoordelijkheid. Maar wat we zien is dat de processen die daarbij horen, nog vaak langs elkaar heen lopen. Daardoor bereiken we niet de meerwaarde die we kunnen halen als we samen boven dit vraagstuk gaan hangen om het vervolgens samen op te pakken.”

Uitstekende voorbereiding
Precies dát, die gezamenlijke meerwaarde creëren, was de inzet van het bestuurlijk overleg. Op ambtelijk niveau zijn hierin de laatste jaren al grote stappen gezet. Zo heeft een werkgroep van kennisspecialisten van HHNK, gemeenten en omgevingsdiensten een juridisch kader uitgewerkt voor vergunnings- en meldingsplichtige lozingen. Én een analyse opgesteld als onderlegger voor een breed plan van aanpak. Dit kwam Robin Bos, beleidsadviseur waterketen en riolering bij HHNK en trekker van de werkgroep, tijdens het overleg presenteren. Mario Bakker, directeur toezicht en handhaving bij omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG): “Mooi om te zien dat wat de werkgroep al voor elkaar krijgt en hoe de specialisten samen een heldere visie hebben ontwikkeld. Goed ook om daarbij nu zo’n brede groep bestuurders te betrekken. Want je kan ambtelijk wel door één deur kunnen, dan nog is het van groot belang dat je ook bestuurlijk met elkaar afspraken maakt over een programma, over inzet en budgetten.”

Interessante innovaties
Nu alle betrokken partijen om de tafel zaten, konden er meteen spijkers met koppen geslagen worden. De bestuurders spraken af om een gezamenlijk gedragen beleid te gaan ontwikkelen, te gaan werken aan de versterking van de vergunningen- en toezichttaken en de onderlinge afstemming. Én dat ze nog meer samen gaan optrekken om te reageren op calamiteiten en risico’s te beheersen. “Een belangrijke stap”, zegt Mario, die zelf in de samenwerking ook veel verwacht van technologische innovaties. “Zo worden de zelflerende detectieapparaatjes die we al gebruiken voor de monitoring van de luchtkwaliteit, doorontwikkeld voor toepassingen in het riool. Dan kun je dus straks met een relatief eenvoudig en goedkoop systeem stoffen in het riool detecteren, en meteen ingrijpen als er iets aan de hand is. Omdat je ook beter ziet waar de bron zit.” Marjan: “Het begint met goed weten waar zich wat afspeelt.”

Gezamenlijke drijfveer
De gezamenlijke aanpak moet in het komende jaar verder vormkrijgen. “Daarbij wordt het nog wel een zoektocht om samen te bepalen hoe we de capaciteit en inzet die hiervoor nodig is, organiseren en bekostigen”, zegt Marjan. “Maar we hebben een gezamenlijke drijfveer: de waterkwaliteit. En iedereen is het erover eens dat het belangrijk is om indirecte lozingen gezamenlijk op te pakken. Daar ben ik optimistisch over. De provincie heeft bijvoorbeeld al 2 fte beschikbaar gemaakt om zich met indirecte lozingen bezig te houden. OD IJmond is al zo ver dat ze lozingen op GIS in kaart heeft, en wil die kennis en kunde graag delen.” “De afspraken die we nu gemaakt hebben, zijn zeker niet vrijblijvend”, vult Mario aan. “Er ligt een gigantische druk op de milieuportefeuille in de regio; daarin staan indirecte lozingen niet bij iedereen direct boven aan de lijst. Terwijl het wél een heel belangrijk onderwerp is. Deze samenwerking gaat helpen om het hoog op de agenda te houden.”