Afgelopen juni viel er in Alkmaar 120 mm regen in twee uur tijd. Te veel voor welk rioolsysteem dan ook. In de media verschenen foto’s van waterpret; bewoners die zwemmend door de straten gingen. “Maar het is niet zo vrolijk”, zegt adviseur Inge Zuurbier. “Het klimaat verandert en de wateroverlast wordt alleen maar groter, zeker als we onze leefomgeving niet aanpassen.” De uitdaging ligt bij gemeenten, maar zeker ook bij woningcorporaties. Inge onderzocht in opdracht van de gemeenten Alkmaar, Bergen, Uitgeest, Castricum, Heiloo en Dijk en Waard wat corporaties al doen, wat ze meer zouden kunnen doen en welke rol gemeenten hierbij spelen. 

Leefbaarheid
Er is nog weinig beleid voor klimaatadaptatie bij woningcorporaties in de regio, concludeert ze. “Je zou het beste eisen kunnen opnemen in prestatieafspraken die gemeenten met hen maken. Maar er is ook nu al veel mogelijk. Zo kun je risicoanalyses, stresstesten, onderhoudsplannen en planningen op elkaar leggen om nieuwe maatregelen slim te combineren met renovatie en herinrichting. Denk aan groene daken, afkoppelen van regenpijpen, aanpassen van riolering en vergroening van tuinen.” 

Onttegelen
Corporaties zien dit best zitten, vertelt Muriel. Zij zien het belang, al zijn er meer onderwerpen die strijden om aandacht en geld, zoals de energietransitie. Maar corporaties zien ook dat leefbaarheid en klimaatbestendigheid gelijk op gaan. Klimaatadaptatie voorkomt immers water- en hitteoverlast en zorgt voor meer groen. Op hun beurt zorgen vergroeningsprojecten voor meer sociale cohesie. “We staan nog aan het begin maar we erkennen onze rol”, zegt Muriel. “Zo nemen en ondersteunen wij initiatieven om tuinen te onttegelen, vaak samen met stichting Present. Wij zorgen voor een lunch en planten, zij voor vrijwilligers met tuinenkennis. Bij de opening van nieuwbouwprojecten bieden wij bewoners hulp en advies bij het onderhoud van hun tuin, bijvoorbeeld via stichting Steenbreek.” 

Nette tuinen
Klimaatadaptatie zal niet alle huurders van Woonwaard iets zeggen, denkt Muriel. “Ze bellen weleens over overstroomde kolken, maar leggen niet de link met hun eigen betegelde tuin.” De urgentie om aanpassingen te doen, dringt nog niet bij iedereen door, beaamt Inge. “Maar het moet wel. Want die extreme bui gaat een keer vallen en extreme hitte komt ook steeds vaker voor. Bovendien is wateroverlast een gezamenlijk probleem dat niet alleen over het eigen perceel gaat. We hebben elkaar nodig om overlast te voorkomen.” Daarom is het belangrijk om bewoners bewust te maken van wat zij kunnen doen. Woonwaard wil in de loop van 2022 een maximum percentage bestrating invoeren voor nieuwe huurders. Muriel: “Daarin hebben wij ook een rol. Bewoners willen graag nette tuinen – daarbij denken ze aan tegels. Het is aan ons om uit te leggen hoe mooi, makkelijk en betaalbaar ook een groene tuin kan zijn.”

Tegelophaaldienst
Dat ‘betaalbaar’ is nog wel een ding. De titel van de webinar van Inge en Muriel luidt Hoe houden we droge voeten zonder huurverhoging? Muriel vindt die achteraf niet goed gekozen: “Huurverhoging is bij ons niet aan de orde. Wij berekenen de vergroening van tuinen, aanleg van groene daken of andere maatregelen niet door in de huren. We benutten bestaande budgetten gewoon slimmer.” Veel maatregelen kunnen worden opgepakt bij renovatie of herinrichting van de openbare ruimte. Inge pleit er dan ook voor dat gemeenten de regie pakken. “Daar zit kennis: over risico’s per gebied, maar ook over de bodem en de staat van de riolering. Zo kan je per gebied de beste maatregelen kiezen. Ben je als gemeente of corporatie met groot onderhoud bezig, laat dan meteen een tegelophaaldienst rondrijden, zodat bewoners kunnen aanhaken. Ben je bezig met dakrenovatie of werkzaamheden aan het riool, kijk dan of je regenpijpen kunt afkoppelen en aansluiten op het hemelwaterriool – of water kunt bergen in tuinen.” Kort samengevat: doe stresstests, leg plannen bij elkaar en begin. 

Het webinar van Inge en Muriel kan je hier terugkijken. En een bonustip van Inge: op de website ‘Groene huisvesters’ kun je inspiratie opdoen aan de hand van voorbeelden van koplopers.