Op weg naar SSW: hard werken, maar het loont

Met het Systeemoverzicht Stedelijk Water (SSW) heb je in potentie goud in handen. Maar de weg ernaartoe blijkt in de praktijk hobbelig en arbeidsintensief. Geef niet op, zeggen Koos Brouwer (Medemblik), Mark Hogerheijde (voorheen Hollands Kroon, nu Den Helder) en Robin Bos (HHNK). Zij delen hun ervaringen én praktische tips.

Een SSW beschrijft het complete watersysteem in een gemeente – niet alleen de riolering maar ook de openbare ruimte en het oppervlaktewater. Het geeft gedetailleerd inzicht in hoe dit functioneert, hydraulisch én milieutechnisch. “Je maakt eigenlijk een digitale kopie van wat er buiten ligt”, zegt Koos. “Uit dat model kun je veel waardevolle informatie halen. Zo zie je wat er gebeurt bij extreme buien: waar zitten de kwetsbaarheden? Maar ook de effecten van toekomstige lozingen, bijvoorbeeld bij nieuwbouwplannen: gaat het goed als daar extra afvalwater in het systeem komt?” Robin vult aan: “Bij die modelberekeningen gaat het tegenwoordig om meer dan water op straat of te veel overstort naar het oppervlaktewater voorkomen bij bepaalde buien. Klimaatverandering dwingt ons verder te kijken: als het hier misgaat, wat kunnen we dan doen? Water afvoeren, wadi’s aanleggen, locaties aanwijzen om water te bergen? De winst van het SSW is dat je die boven- en ondergrondse maatregelen in samenhang kunt bekijken, en zo de meest kosteneffectieve oplossing kunt bepalen.”

Elk detail telt
Reden genoeg om met het SSW aan de slag te gaan. In Noorderkwartier hebben gemeenten in de Noordkop en Medemblik bijvoorbeeld de handschoen al opgepakt. Daarbij blijken ze tegen vergelijkbare uitdagingen aan te lopen. Mark: “In Hollands Kroon zijn we alleen al twee jaar bezig geweest met het inwinnen van gegevens om één dorp goed in beeld te krijgen. Voor reiniging en inspectie heb je genoeg aan liggingsgegevens, en voor je vervangingsbeleid is de informatie over de technische staat van je systeem toereikend. Ons bestaande beheersysteem volstond dus voor allerlei toepassingen. Maar het SSW vraagt veel meer van de correctheid en actualiteit van je gegevens. De onderste steen moet boven, anders krijg je uitkomsten uit je rekenmodel die je niet kunt verklaren.” Koos noemt een voorbeeld in Wognum, waar over een afstand van 200 meter bij neerslag bizarre waterstijgingen uit de berekeningen rolden. “In werkelijkheid wordt overstortend rioolwater op die plek via duikers in dammen afgevoerd, maar die ontbraken in het systeem. Daardoor werd het water opgesloten tussen twee dammen. Eén verkeerd detail kan zo al grote gevolgen hebben voor je modellering.”

Veel extra inspanningen
Voor Hollands Kroon, Medemblik en andere gemeenten betekent het inrichten van het SSW dus dat ze flink aan de bak moeten. Zowel Mark als Koos hebben in het veld veel opnieuw laten inmeten: diameters, overstorten, uitlaten, putten, bergbezinkleidingen. Een arbeidsintensief traject dat tot de nodige vertragingen leidt: er is al weinig capaciteit en uitbesteden is lastig, want het verzamelen van de juiste gegevens vraagt om lokale kennis. Ondertussen komt er ook veel op het hoogheemraadschap af. Robin: “Deze vorm van integraal modelleren betekent ook voor ons dat wij onze gegevens in meer detail in beeld moeten hebben dan we gewend zijn. Want gemeenten hebben informatie van ons nodig over wat er gebeurt aan de randen van hun stelsels, waar de interactie plaatsvindt met die van ons. Daardoor moeten wij ook tot in de haarvaten van ons systeem duiken. En ook dat kost tijd.”

De moeite waard
In Medemblik is het hydraulische deel van de berekening nu – na vijf jaar –klaar voor alle 17 kernen. De volgende stap is om ook de waterkwaliteit beter in beeld te krijgen. Hollands Kroon is voor Anna Paulowna ook zover; het SSW voor de andere kernen is in de maak. Het gaat niet vanzelf maar Koos, Mark en Robin zijn het erover eens dat de investering de moeite meer dan waard is. Koos: “Een goed model is de basis voor zó veel vervolgstappen! Houd ook in beroerde tijden de stip op de horizon vast!”

Ook met het SSW aan de slag? Neem deze adviezen mee:

  • Laat voordat je begint, al je gegevens door een hydraulisch rekenmodel gaan. Zo kun je de echt gekke dingen er alvast uitfilteren voordat je je gegevens aan een bureau verstrekt. En dat scheelt uiteindelijk in de doorlooptijd.
  • Laat in de opdrachtverlening opnemen dat het model jouw eigendom wordt. Zodat je als het eenmaal staat, niet steeds terug hoeft naar het bureau met kleine wijzigingen.
  • Betrek HHNK al aan de voorkant bij je SSW, want voor de integrale modellering heb je ook van het hoogheemraadschap informatie nodig. En stem je planning die je met het bureau opstelt, ook van tevoren met HHNK af.
  • Denk na over hoe je het model up to date gaat houden: hoe houd je de connectie met je beheersysteem in stand?
  • In het verlengde daarvan: zorg dat je het gegevensbeheer structureel goed regelt. Overweeg om de werkzaamheden die daarmee samenhangen, te bundelen met andere gemeenten, zodat je samen één beheerder fulltime kunt inzetten.
  • Weet hoe ver je wilt gaan met je SSW. Je kunt tot en met het grondwater in je model verwerken, maar dat is een enorme klus. Bedenk dus van tevoren hoeveel tijd en moeite je wilt en kunt investeren.
  • Geef niet op, ook al lijkt het einde van de tunnel soms ver weg. Houd dit vast: als je SSW klaar is, heb je goud in handen!

Meer artikelen lezen? Klik dan verder door middel van de onderstaande pijltjes.

Samen Blauwgroen

Elkaar informeren en inspireren rondom klimaatadaptatie en de waterketen. Haak jij ook aan?
samenblauwgroen.nl

Aan- of afmelden

Via de onderstaande button is het mogelijk om je aan of af te melden voor het e-magazine.

Over ons

Samenwerking Klimaatadaptatie Noorderkwartier & Samenwerking Waterketen Noorderkwartier stellen samen als doel: het verbinden van partijen die werken aan opgaven voor ruimtelijke adaptatie en de waterketen. 

Heb jij zelf iinteressante informatie die je met het netwerk wil delen? Neem dan contact op met: info@samenblauwgroen.nl